De Verhalendojo

Kennissnippers

Kennissnippers kunnen mooie citaatjes of interessante stukjes theorie zijn. Ze helpen om duidelijk voor ogen te houden

• waarom werken aan leesplezier zo belangrijk is;

• waarom het ondertussen echt urgent is;

• hoe we vooral samen leesplezier kunnen stimuleren;

• wat we nodig hebben om van leesbevordering een succes te maken! 📖✨

De theorie
Volgens 'de zone van naaste ontwikkeling' van Vygotsky moeten leeractiviteiten idealiter net boven het niveau van de leerling liggen: uitdagend, dus niet te makkelijk (zone van actuele ontwikkeling of comfortzone), maar ook zeker niet te moeilijk (paniek- of frustratiezone). Is een activiteit te ingewikkeld, kan dit leiden tot apathie, frustratie en weerstand.

De praktijk
In de meest basale, maar ook meest toegepaste vorm van vrij lezen - leerlingen kiezen zelf een boek en lezen in stilte een x aantal minuten per les/per week in hun boek - worden leerlingen met een taal- of leesachterstand, uit niet-lezende, boekarme families eigenlijk regelrecht de paniek- of frustratiezone in gekatapulteerd. De meerderheid van de leerlingen op het vmbo vindt lezen niet bepaald leuk en krijgt door deze momenten van onbegeleid vrij lezen eerder meer weerstand dan dat ze het echt leuker gaat vinden.

Vrij lezen resulteert dan ook vaak in een heel arsenaal aan leesmijdende activiteiten. Waarom? Omdat wat wij tijdens vrij lezen van deze leerlingen vragen namelijk alles behalve net boven hun niveau ligt. Hoe kun je bijvoorbeeld lekker vijftien minuten geconcentreerd en in stilte lezen als je

• hier eigenlijk nog onvoldoende leesvaardig voor bent (vermoeiende bezigheid);

• van huis uit nooit gestimuleerd bent om voor je plezier te lezen (onervarenheid);

• wat lezen betreft zelden of nooit succes hebt ervaren (groeiende weerstand en onzekerheid);

• door de vluchtigheid van de hedendaagse schermcultuur niet gewend bent om langere tijd geconcentreerd en in stilte te lezen (onvermogen);

• een dun, oninteressant en te makkelijk of juist te moeilijk boek voor je neus hebt (onbekendheid met het boekenaanbod en voor jou geschikte, interessante titels).

Hoe dan?!

De aanwezigheid van een rijk leesaanbod en het geven van leestijd zijn absoluut waardevol, maar deze kunnen op zichzelf het leesplezier en de leesmotivatie van deze leerlingen niet veranderen. Leerlingen met een arme taalbasis hebben namelijk serieus behoefte aan veel (begeleid) lezen, veel voorlezen en veel nadenken en praten over rijke teksten. Wil je zwakke, ongeoefende lezers betere en gemotiveerde lezers maken, moet je dus een derde element toevoegen: volgens Vygotsky een 'significant other', volgens Chambers 'een helpende volwassene'.

Docenten, al dan niet ondersteund door verschillende leesprofessionals uit hun netwerk, kunnen de houding en vaardigheid van deze leerlingen wel positief beïnvloeden. Bijvoorbeeld door hen wegwijs te maken in het ruime boekenaanbod, door hen te vertellen over interessante verhalen en hen uit te dagen over centrale vragen uit deze verhalen na te denken en hun gedachten hierover te delen, door hen (veel) voor te lezen en hen de toegevoegde waarde van lezen (en taal in het algemeen) te laten ervaren!

Hoe je dit zou kunnen doen?
Check hier eenvoudig onze mooie gratis leestips en voordelige boekpromoties!

Bronnen
• Omdat lezen loont - op naar effectief leesonderwijs in Nederland (2023)
• Rijke taal (v)mbo: taaldidactiek voor het (voorbereidend) middelbaar beroepsonderwijs (2023)
• Handboek voor leraren (2020)
• Leespraat - De leesomgeving & Vertel eens (2012)

Van je leerlingen gemotiveerde en gelukkige lezers maken, is zonder twijfel een uitdagende onderneming. Werk daarom zo veel mogelijk samen en sla als docenten, directie en leesprofessionals de handen ineen. Vergeet ook zeker de ouders en de leerlingen zelf hier niet bij te betrekken.

Lezers maken we namelijk samen! It takes a village...

Bron
Van leerlingen lezers maken - Handboek voor krachtig leesonderwijs (2023)